1942

Salomon werd geboren op de Weesperstraat 62 in Amsterdam. Hij was de zoon van Eliazer Salomon de Jongh en Betje Franco.

Anna werd geboren op de Warmoesstraat 167 te Amsterdam. Zij was de dochter van Louis Citroen en Rosetta van Crevel. Vader Louis was commissionair en zat samen met zijn inwonende jongere broer Theodore Citroen in de handel. Het oudste kind Arnold werd op 6-9-1888 in Amsterdam geboren; gevolgd door Anna in 1889.

Het echtpaar de Jongh heeft gedurende de oorlog op verschillende adressen gewoond. In februari 1941: Torenlaan 58, Laren (villa De Phoenix)[1]. Daarna hebben ze ingewoond op de Engweg 21, villa ‘De Heidaal’ bij het echtpaar Polak-Nijkerk, journalist, vakbondsbestuurder en politicus. Op mei 1941 werd de villa ontruimd door de Duitse Wehrmacht[2].

In december 1941 deed Anna Citroen aangifte van ontvreemding van eigendommen door de Wehrmacht uit haar geconfisqueerde woning.

Salomon Elias de Jongh beschikte vermoedelijk over goede relaties en voldoende financiële middelen. Hij kocht voor zijn vrouw (en voor zichzelf?) een plaats op de Weinreblijst (6400/4) en had als contactpersoon opgegeven ene Granaat, JR, kamer 219.

Vanaf het voorjaar van 1942 werden joden in heel Nederland gedwongen naar Amsterdam te verhuizen. Daar werden zij in drie speciale wijken bijeen gedreven: rond het Waterlooplein, in de Transvaalbuurt en in de Rivierenbuurt. Joden moesten voortaan buitenshuis een gele ster dragen met het woord ‘Jood’ erop en ze moesten zich melden voor vertrek naar werkkampen.

Vanuit Laren moesten ook zij gedwongen naar Amsterdam en woonden op de Amstellaan 115.

Vanuit daar werden zij op transport gezet naar kamp Westerbork.

Salomon komt aan in Westerbork op 23-3-1943 (B66). Vanuit Westerbork werd Salomon op 20 april 1943 naar Sobibor getransporteerd. Bij aankomst is hij direct vermoord.

Zijn vrouw Anna Citroen: Westerbork 25-11-1943 (B67) (mogelijk dat de Weinreb aantekening haar langer bescherming bood in Westerbork). Op 8 februari 1944 ging Anna op transport naar Auschwitz waar zij bij aankomst direct is vermoord.

Zoon Eddy (1920-2002) zat ondergedoken bij Adriani op Hoefloo 6 in Laren, heeft de oorlog overleefd en ging weer op de Torenlaan wonen. Op de Hoefloo zat hij ondergedoken met Esther Stoppelman-Delden en haar zusje Debora Delden. Zij hebben de oorlog niet overleefd. 

Zie ook : Herinnerings bomen Laren - Onderduikers      Hoefloo nr 6. 

In de jaren 50 werkte Eddy als persfotograaf voor de NOS en Vrij Nederland. Door zijn zoon David de Jongh is over het leven van Eddy in 2013 een documentaire gemaakt waarin de oorlogstijd ook een plaats heeft gekregen.

NTR - NTR Documentaires - Foto-Eddy: De negatieven van mijn vader 

Zie ook:

Salomon Elias de Jongh (Amsterdam, 19 september 1891 - Sobibor, 23 april 1943) - Netwerk Oorlogsbronnen 

Anna de Jongh-Citroen (Amsterdam, 4 december 1889 - Auschwitz, 11 februari 1944) - Netwerk Oorlogsbronnen 

Joods Monument:

Salomon Elias de Jongh (joodsmonument.nl) 

Anna de Jongh-Citroen (joodsmonument.nl) 

[1] Deze vermelding staat ook in het adresboek van Laren 1940

[2] Politie dag- en nachtrapporten Laren

Maker van het naambordje: Chris Bogaers en Karen van den Berg

Stolpersteinen November 2024

In mei 1940 heeft Ras een functie bij de Heineken brouwerij in Amsterdam. Hij woont op de Drift 21, is voorzitter van de LMHC (Hockeyclub) en staat op het punt te gaan trouwen. Hij stapt op 14 mei 1940 op 1 van de laatste boten naar Engeland vanuit IJmuiden. Op 15 november 1940 wordt hij ingelijfd bij The Royal Dutch Army in Engeland.[1]

[1] Boek: Schieten op de Maan

Op 28 mei 1941 is Gozewijn Hendrik Gerard Ras gerekruteerd in Engeland. Rang: Tijdelijk benoemd reserve-tweede luitenant voor algemene dienst. Eenheid: N Section, Special Operations Executive (SOE), British Government

Hij is in het kader van het Engelandspiel gedropt op 28 maart 1942 door de geallieerden achter de linies in Nederland bij Rijssen.

Op 1 mei 1942 is Gozewijn Hendrik Gerard Ras gearresteerd in Utrecht in restaurant Terminus. 

Vanaf 2 mei 1942 zat hij gevangen in Kamp Haaren. Vanaf 3 september 1944 zat hij gevangen in Mauthausen (Duitsland). Op 7 september 1944 is hij daar omgekomen.

Hij heeft op 2 mei 1953 postuum het Bronzen Grootkruis ontvangen.

"Heeft zich door moedig optreden tegenover de vijand onderscheiden als agent van een geheime inlichtingendienst, die hem tijdens de jaren 1940-1945 uitzond naar door de vijand bezet gebied, alwaar hij onder uiterst moeilijke omstandigheden een levensgevaarlijke taak had te vervullen, die door vijandelijke tegenactie tot zijn dood leidde."

Engelandspiel

Tussen 1942 en 1943 werden Nederlandse geheim agenten door de geallieerden boven Nederland gedropt. Direct daarna werden zij door de bezetter gearresteerd. Niemand weet hoeveel Engelandvaarders er in totaal zijn geweest, men schat het aantal op 1.700. Onder hen waren minimaal 48 vrouwen. Dit zogeheten 'Englandspiel' was een contraspionagecomplot van de bezetter. 

Op een nacht in november 1941 werden twee Nederlandse agenten (in dienst van de Britten) per parachute boven Nederland afgeworpen. Vier maanden later is een van hen door de bezetter gearresteerd.

Hij moest naar Engeland seinen dat hij veilig was aangekomen. De bezetter wist echter niet dat de agent een speciale code gebruikte, voor het geval hij gepakt zou worden. De Britten merkten deze code echter niet op en zonden een nieuwe geheim agent naar Nederland, die ook door de bezetter werd opgepakt. Ook hij moest naar Engeland seinen dat alles veilig was. Dit 'Englandspiel' herhaalde zich tot 1943. 

Op 29 augustus wisten twee Nederlandse agenten, Ben Ubbink en Pieter Dourlein, uit het gijzelaarskamp Haaren te ontsnapten. Eenmaal terug in Engeland hebben zij de ware gang van zaken uiteengezet.

Van de Engelandvaarders die als geheim agent weer terug naar Nederland gingen, zijn 46 slachtoffer van het Englandspiel geworden. Zij werden aanvankelijk naar Haaren gebracht. Later werden de gevangenen naar Mauthausen overgebracht, waar in totaal minstens 44 geheime agenten overleden.

Zie ook:

Gozewin Hendrik Gerard Ras (Amsterdam, 28 augustus 1914 - Mauthausen, 7 september 1944) - Netwerk Oorlogsbronnen 

Maker van het naambordje en motivatie: Elize van der Werff, 

Hij was geheim agent , Engelandvaarder, ik moet aan 007 denken en probeer hem een beetje zo af te beelden, een beetje nonchalant om te zien, maar iemand die het ondertussen wel allemaal doet, stoer hoor.

Margot Neidel woonde van November 1940 tot Augustus 1942 in Laren op de Velthuysenlaan 7 bij de joodse familie Sturhoofd.

Zoals alle joden moest ook Margot naar het getto in Amsterdam. Velen gaven hier gehoor aan met uiteindelijk een dodelijk afloop. Anderen doken onder.

Op 3 september 1942 is zij getransporteerd van Amsterdam naar Kamp Westerbork. Op 4 september 1942 ging zij direct door naar Auschwitz waar zij bij aankomst direct is vermoord.

Margot is als Larens slachtoffer in de vergetelheid geraakt en nooit vermeld en ontbrak tot op heden op de naamlijst van herdachte slachtoffers. 

Zij was de weduwe van Nathan Coppens. Zij woonde op de Kloosterweg 50 in Laren nadat zij verhuisd was vanaf de St Jansstraat 53. Zij had 1 dochter Henriette Bresser-Coppens, die niet in Laren woonde (Vermoord in Auschwitz 27 augustus 1943). Elisabeth moest door de Duitsers gedwongen Laren verlaten en verhuizen naar Amsterdam. Vandaar moest zij op 30 september 1942 naar Westerbork en werd op 2 oktober direct daarna op transport gezet naar Auschwitz. Daar werd zij op 5 oktober 1942 vermoord op 75 jarige leeftijd.

Note: Verhuizen: Vanaf het voorjaar van 1942 werden joden in heel Nederland gedwongen naar Amsterdam te verhuizen. Daar werden zij in drie speciale wijken bijeen gedreven: rond het Waterlooplein, in de Transvaalbuurt en in de Rivierenbuurt. Joden moesten voortaan buitenshuis een gele ster dragen met het woord ‘Jood’ erop en ze moesten zich melden voor vertrek naar werkkampen.

Maker van het naambordje : Agnes de Rijk